Το επιστημονικό έργο και η ως τα σήμερα συνεισφορά μου στον διεπιστημονικό διάλογο χαρακτηρίζονται, σε γενικές γραμμές, από δυο στοιχεία: αφενός την προσπάθεια συγκρότησης συγκριτικών εννοιών για τη μελέτη πολιτικών και κοινωνικών κινημάτων στην Ελλάδα και την Ευρώπη και αφετέρου την πεποίθηση ότι, για να είναι γόνιμος, ο κοινωνικο-επιστημονικός προβληματισμός οφείλει να διαθέτει αυτό που ο Charles Tilly εύστοχα αποκάλεσε «επαρκή ιστορική γείωση».
Αν και παρανοημένη, η ανάγκη επικοινωνίας ανάμεσα στις κοινωνικές επιστήμες και την ιστορία γίνεται στις μέρες μας επιτακτική υπό το φως εξελίξεων σε αμφότερους τους γνωστικούς πόλους. Ο ιστορικά ρηχός νεοθετικισμός μεγάλου τμήματος της κοινωνικοεπιστημονικής παραγωγής και η ρευστοποίηση αναλυτικών εννοιών και ενδιάμεσων γενικεύσεων στο πλαίσιο της μεταμοντέρνας ιστοριογραφίας επέτειναν παλαιά προβλήματα γνωστικής επικοινωνίας και σώρευσης, οδηγώντας σε έναν ανησυχητικό εννοιολογικό και θεωρητικό σχετικισμό. Θεωρώντας πως προϋπόθεση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών αποτελεί η εγκαθίδρυση συστηματικών διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των κοινωνικών και των ανθρωπιστικών σπουδών, και προωθώντας το εγχείρημα μιας θεωρητικά ενσυνείδητης πολιτικής κοινωνιολογίας, το έργο μου επικεντρώνεται στους εξής τομείς:

(α) Την εννοιολόγηση και μακρο-ιστορική μελέτη των ευρωπαϊκών εργατικών κινημάτων (συνδικαλιστικών και πολιτικών) με έμφαση τη συγκριτική διερεύνηση της ελληνικής περίπτωσης, σε συνδυασμό με την πραγμάτευση ζητημάτων εργατικής ιστορίας. Στην προέκταση της εστίας αυτής ασχολήθηκα εκτενώς και με ζητήματα που αφορούν τον σύγχρονο συνδικαλισμό, την αγορά εργασίας και το πρόβλημα της ανεργίας·

(β) την έρευνα και επισταμένη διαπραγμάτευση ζητημάτων θεωρίας των κοινωνικών κινημάτων, την ένταξή τους σε ευρύτερα θεωρητικά τεκταινόμενα στο χώρο των κοινωνικών και πολιτικών επιστημών και τη διερεύνηση της μεταξύ τους αμφίδρομης σχέσης. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται εδώ στους τρόπους με τους οποίους η θεωρία μπορεί να βοηθήσει στην ανάλυση της ελληνικής εμπειρίας και το αντίστροφο: πώς, δηλαδή, η ελληνική περίπτωση μπορεί να συμβάλλει στον εμπλουτισμό της θεωρίας·

(γ) τη διερεύνηση ζητημάτων δημοκρατικής θεωρίας με κομβική αναφορά το φαινόμενο της δημοκρατικής απίσχανσης και των τρόπων με τους οποίους αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί. Κατά το τελευταίο διάστημα, παρεμφερή εστία αποτελεί η κρισιακή συγκυρία και ο προβληματισμός γύρω από το πώς αυτή μπορεί να φωτιστεί από –αλλά και περαιτέρω να τροφοδοτήσει- το θεωρητικό προβληματισμό στη σύγχρονη πολιτική κοινωνιολογία·

(δ) τη ρητή διατύπωση (και περαιτέρω –μεταθεωρητική- διερεύνηση) των μεθοδολογικών και θεωρητικών αρχών που συνέχουν και κατευθύνουν την όλη ερευνητική μου προσπάθεια. Σημαντική θέση στον τομέα αυτή κατέχουν η σύγχρονη θεωρία στην πολιτική επιστήμη και η θεματική της ιστοριογραφίας: λόγου και προβληματισμού περί των γνωστικών προϋποθέσεων και της διαδικασίας παραγωγής της ιστορίας, καθώς και του τρόπου με τον οποίο οι κοινωνικές επιστήμες μπορούν να συμβάλλουν στις διεξαγόμενες συζητήσεις.

Σημαντική, τέλος, θεωρώ την παρέμβασή μου με άρθρα στον Τύπο που σχολιάζουν, μέσα από ένα θεωρητικό πρίσμα, προβλήματα της τρέχουσας συγκυρίας. 
—

Συγκεκριμένα:

(α) Η εννοιολόγηση και συγκριτική αποτίμηση της φύσης και της αναπτυξιακής τροχιάς των ευρωπαϊκών εργατικών κινημάτων που επιχειρείται στη διδακτορική μου διατριβή (Working-Class Movements 1780s-1930s. A European Macro-Historical Analytical Framework and a Greek Case-Study, Columbia University, 1998) επιχειρούν να καλύψουν ένα -κατά τη γνώμη μου σοβαρό- κενό στη διεθνή συγκριτική βιβλιογραφία. Παρά την αξιοσημείωτη πρόοδο που έχει σημειωθεί τις τελευταίες δυο δεκαετίες σε συναφή γνωστικά αντικείμενα, το εργατικό κίνημα, ως τόπος συνθετικού προβληματισμού όπου συνυφαίνονται επί μέρους ευρήματα και θεωρητικές προτάσεις παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεπεξέργαστο. Τις τελευταίες δυο δεκαετίες, μάλιστα, το πρόβλημα τείνει να ενταθεί ως αποτέλεσμα αφενός της μεταμοντέρνας «γλωσσολογικής στροφής» που, υπερβάλλοντας τα αντι-δομιστικά της αντανακλαστικά, στέκεται εχθρικά απέναντι στις συγκριτικές έννοιες, και αφετέρου της νεοθετικιστικής τάσης να υπαχθεί ο προβληματισμός περί εργατικού κινήματος στη μελέτη των κοινωνικών κινημάτων γενικά. Η διατριβή μου υπερασπίζεται τη χρηστική αξία συγκριτικών μακρο-ιστορικών εγχειρημάτων, αναδεικνύει την θεωρητική ιδιαιτερότητα των εργατικών κινημάτων με διαφορετικούς βαθμούς πολιτικής και συνδικαλιστικής θέσμισης, και επιχειρεί να εντάξει την ελληνική εμπειρία στο ευρύτερο Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.
Στην ίδια θεματική ενότητα υπάγονται επίσης:

  • το άρθρο «Σοσιαλδημοκρατικές στρατηγικές στον 20όαιώνα: επισημάνσεις για μια πολιτική κοινωνιολογία» (στο Κατσούλης, Η. (επιμ.), Η νέα σοσιαλδημοκρατία στην αλλαγή του αιώνα, Αθήνα: Ι. Σιδέρης ,2002, σ. 77-112)·
  • ένας αριθμός κειμένων που περιλαμβάνονται στη συλλογή Πολιτική χωρίς αναγωγισμούς (υπό έκδοση) -όπως, λ.χ. το «Γνωστά-άγνωστα περιεχόμενα πολιτικής: κομμουνιστικές μεταλλαγές και ελληνικό εργατικό κίνημα στο μεσοπόλεμο»(κεφάλαιο 2), που εξετάζει την επίδραση των μεταβαλλόμενων τακτικών της κομμουνιστικής διεθνούς στη διεκδικητική δυναμική του ελληνικού εργατικού κινήματος κατά το μεσοπόλεμο, ή το «Παγκοσμιοποίηση, εργατικό κίνημα, διεθνισμός: σημασιολογήσεις και πρακτικές» (κεφάλαιο 10), που διερευνά τις εννοιακές και πρακτικές προϋποθέσεις ενός νέου διεθνιστικού διεκδικητικού λόγου σε συνθήκες «παγκοσμιοποίησης». Εκδοχή του τελευταίου αυτού κειμένου υπάρχει και αυτόνομα ως
  • «Διεθνισμός: εννοιολογήσεις για το σύγχρονο συνδικαλισμό» (στο Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα, Εργασία και πολιτική: συνδικαλισμός και οργάνωση συμφερόντων στην Ελλάδα (1974-2004), Αθήνα: Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα, σ. 446-462) –ενώ η έννοια του εργατικού διεθνισμού, και των διεθνικών δράσεων αποτέλεσε με παραλλαγές και μετεξελίξεις το αντικείμενο σειράς συνεδριακών μου εισηγήσεων:
  • στην Αθήνα
    • «Ηγεμονικός λόγος και διεθνικοί ορίζοντες»: στο Συνέδριο Τάξεις και Στρώματα στην Ελληνική Κοινωνία. Αθήνα -Ιανουάριος 2002·
    • «Παγκοσμιοποίηση και εργατικός διεθνισμός: σημασιολογήσεις και πρακτικές»: στο Συνέδριο του Ιδρύματος Σάκη Καράγιωργα, Εργασία και πολιτική: συνδικαλισμός και οργάνωση συμφερόντων στην Ελλάδα (1974-2004) –Μάιος 2005· και
    • ‘Transnational Action and Internationalism’: στο Συνέδριο του ΠΜΣ Πολιτική Επιστήμη & Ιστορία (Πάντειο Πανεπιστήμιο), ΠΜΣ Πολιτική Επιστήμη & Κοινωνιολογία (Πανεπιστήμιο Αθηνών), Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης, Συλλογικές δράσεις και κοινωνικά κινήματα στον 21ο αιώνα, Πάντειο Πανεπιστήμιο –Μάιος 2006·
  • στην Κοπεγχάγη (‘Labour Internationalism: Semantics and Practices’: στο Συνέδριο του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης/Σχολή Κοινωνικών Επιστημών του Københavns Universiitet, Political Concepts beyond the Nation State: Cosmopolitanism, Territoriality, Democracy, Faculty of Social Sciences –Οκτώβριος 2004)·
  • στην Κωνσταντινούπολη (‘Labour Internationalism in the Era of Globalisation: Semantics and Practices’: στο 1ο Παγκόσμιο Συνέδριο της International Studies Association & World International Studies Committee (: Bringing International Studies Together: Contrasting Approaches and Agendas), Bilgi University –Αύγουστος 2005)·
  • στη Φουκουόκα της Ιαπωνίας (‘Labour Internationalism as Global Democratic Resource’: στο 20ό Συνέδριο της International Political Science Association  -Ιούλιος 2006)·
  • στο Buçaco-Κοΐμπρα της Πορτογαλίας (‘The Challenge of Coping with Non-Traditional Challenges: Labour Internationalism as a Resource’: στο 7ο Συνέδριο της Comparative Interdisciplinary Studies Section (CISS), International Studies Association, Global Security and the Re-Configuration of the International System: Vision and Reality –Ιούνιος 2007)·
  • στο Μπέλφαστ (‘Labour Internationalism in Changing Times: What Does it Mean?’: στο Συνέδριο Beyond the Nation? Critical reflections on Nations and Nationalism in Uncertain Times, School of Politics, International Studies & Philosophy, Queens University –Σεπτέμβριος 2007)· και
  • στη Λισαβόνα (‘Defective Internationalism: What can be done about it?’: στο Συνέδριο Europe: Black & White, Centro de Estudios Comparatistas/Faculdade de Letras, Πανεπιστήμιο Λισαβόνας –Μάιος 2008).
Όμως συμβολή στη θεωρητική συζήτηση περί συλλογικών υποκειμένων και δράσεων φιλοδοξεί να έχει ο τόμος Πολιτική χωρίς αναγωγισμούς και ως σύνολο: o γνωστικός μίτος που συνέχει τα δέκα κείμενα που περιλαμβάνει είναι η ανάδειξη της σημασίας που έχει η εμπρόθετη πολιτική διαμεσολάβηση στην ερμηνεία και επεξήγηση του κινηματικού φαινομένου (των προϋποθέσεων, των μορφών και των εκβάσεών του), συνδυαστικά με την άσκηση κριτικής σε μια σειρά συνήθεις αλλά θεωρητικά επισφαλείς «αναγωγές» της πολιτικής. Ιδιαίτερα (αν και όχι αποκλειστικά), αυτό προωθείται στα κεφάλαια: 2 («Γνωστά-άγνωστα περιεχόμενα πολιτικής: κομμουνιστικές μεταλλαγές και ελληνικό εργατικό κίνημα στο μεσοπόλεμο»)· 4 («Διεκδικητική έκρηξη και δικτατορική επιβολή: πολιτική και εργατικό κίνημα την περίοδο 1960-67»)· 6 («Ανεργία, συγκρουσιακότητα και φθίνων συνδικαλισμός: περιβαλλοντικές ή πολιτικές καταβολές;»)· και 8 («Κομματική κρίση και πανσυλλεκτικό πρότυπο: πρόβλημα κοινωνίας ή πρόβλημα πολιτικής;». Ιδιαίτερα στο εισαγωγικό κεφάλαιο «Περιπέτειες του πολιτικού: μια μεταθεωρητική περιήγηση», αναδεικνύεται και καυτηριάζεται το ουσιοκρατικό επιστημολογικό υπόβαθρο των διάφορων αναγωγισμών (ακραία δομιστικής, ορθολογιστικής και μεταμοντέρνας κοπής), και παρουσιάζεται η «σχεσιακή πρόκληση»: η άποψη πως οι συλλογικότητες (κυρίως οι διεκδικητικές) δεν υπάρχουν ως ανόργανες οντότητες, αλλά συγκροτούνται (αποδιαρθρώνονται και επανασυγκροτούνται) διαρκώς ως αποτέλεσμα κρίσιμων πολιτικών παρεμβάσεων. (Η αναπάντεχη καθυστέρηση στην έκδοση του τόμου αυτού οφείλεται αφενός στο γεγονός ότι, καθώς αρκετά από τα κείμενα υπήρξαν –τη στιγμή της αρχικής συγγραφής τους- προφητικά, επιχείρησα να τα επικαιροποιήσω, και αφετέρου στην κρίση. Ο τόμος βρέθηκε δυο φορές προ του πιεστηρίου, όμως οικονομικές αντιξοότητες επέβαλαν αναβολή της έκδοσής του. Την περίοδο αυτή ολοκληρώνω την επικαιροποίηση και έτσι ο τόμος θα εκδοθεί εντός του 2014.)

Η ενασχόλησή μου με την πολιτική κοινωνιολογία του εργατικού κινήματος συμπεριλαμβάνει ακόμη κείμενα καθ’ όλη τη διάρκεια της ακαδημαϊκής μου εξέλιξης:
·         για τη συγκρότηση της εργατικής τάξης

·         για τη φύση, τους αιτιώδεις μηχανισμούς και τις συνέπειες της καταστολής με την οποία το μεσοπολεμικό ελληνικό κράτος αντιμετώπισε το εργατικό κίνημα:

·         για τον κινηματικό συνδικαλισμό κατά την προδικτατορική περίοδο:
·         για τη συνολική εικόνα του ελληνικού εργατικού κινήματος:

  • ‘Greece’, λήμμα στο Trade Unions of the World, 6η έκδοση, Λονδίνο: John Harper Publishing, 2005 -με αντίστοιχες εισηγήσεις
    • στην Αθήνα, τον Ιούνιο του 2003 («Συγκριτική μελέτη των συνδικάτων: αποτίμηση μιας Βιβλιογραφικής κατάστασης»: στο Σεμινάριο για τις Επαγγελματικές Οργανώσεις, Πανεπιστήμιο Αθηνών)· και
    • στο Ρέθυμνο, τον Νοέμβριο του 2003 («Πολιτική για νέες εργατικές ταυτότητες: παγκοσμιοποίηση και συνδικαλιστικές αντιστάσεις»: στο Συνέδριο των Τμημάτων Πολιτικής Επιστήμης – Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Παγκοσμιοποίηση και Πολιτική Μεταβολή)·
καθώς επίσης για το αγροτικό ζήτημα στο μεσοπόλεμο και την αγροτική διαμαρτυρία:

·         ενώ υπήρξαν, ακόμη, κείμενα για τις ελληνικές σοσιαλιστικές οργανώσεις στα Ιστορικά της Ελευθεροτυπίας (που θα μπορούσαν να αποτελέσουν εφαλτήριο για μελλοντικές πληρέστερες επεξεργασίες):

  • «Δεκαετία του ’20: Κόμμα και Συγκυρία», Ιστορικά Ελευθεροτυπίας, 6 Μαΐου 2004, σ. 14-23· και
  • «Σοσιαλιστικές οργανώσεις και εργατικές δράσεις», Ιστορικά Ελευθεροτυπίας, 20 Νοεμβρίου 2003, σ. 6-12

Στο φόντο αυτών των δημοσιεύσεων –επίσης καθ’ όλη τη διάρκεια της ακαδημαϊκής μου εξέλιξης- κρίσιμο ρόλο διαδραμάτισε πλειάδα συνεδριακών και άλλων εισηγήσεων:

  • για  τη μακροσκοπική συγκριτική εννοιολόγηση της αναπτυξιακής τροχιάς των ευρωπαϊκών εργατικών κινημάτων:
    • στην Αθήνα («Συγκριτικά εργατικά κινήματα»: Παρουσίαση στο σεμινάριο του καθηγητή Γ. Φ. Κουκουλέ, Το Ελληνικό Συνδικαλιστικό Κίνημα, Πάντειο Πανεπιστήμιο (Τμήμα Πολιτικής Κοινωνιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας –Μάιος 1996)·
    • στη Φλωρεντία (Concept Building for Researching European Labour Movements’: Διάλεξη στο Dip. di Scienza della Politica e Sociologia, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Κοινωνιολογίας, Università di Firenze –Απρίλιος 1999)·
    • στο Cambridge (‘Labour movements in 20th century Europe’: Διάλεξη στο Modern European History Seminar, Faculty of History, University of Cambridge –Ιανουάριος 2001)· και
    • στο Ρέθυμνο («Το ευρωπαϊκό εργατικό κίνημα στο μεσοπόλεμο: η πρόκληση της θεωρητικής αξιολόγησης»: Κεντρική εισήγηση στο 19ο Πανελλήνιο Μεταπτυχιακό Εντατικό Σεμινάριο-Συνέδριο για Υποψήφιους Διδάκτορες, Ζητήματα Μεθοδολογίας της Έρευνας στις Κοινωνικές Επιστήμες, Πανεπιστήμιο Κρήτης -Οκτώβριος 2012)·
  • για την εννοιολόγηση και ποσοτική μέτρηση διαστάσεων της εργατικής διεκδικητικότητας:
    • στο Ρέθυμνο («Μαχητικότητα, εμβέλεια και καταστολή στο διεκδικητικό κίνημα του ελληνικού μεσοπολέμου (1919-1936) -ένα ποσοτικό υπόδειγμα»: Εισήγηση στο 15ο Πανελλήνιο Μεταπτυχιακό Εντατικό Σεμινάριο-Συνέδριο για Υποψήφιους Διδάκτορες, Ζητήματα Μεθοδολογίας της Έρευνας στις Κοινωνικές Επιστήμες, Πανεπιστήμιο Κρήτης -Οκτώβριος 2008)·
  • για τον σημαίνοντα ρόλο που επιτελεί η ηγεσία:
    • στην Οξφόρδη (‘Leadership and Mass Politics: Interwar Communism in Greece and the Balkans’: Διάλεξη στο σεμινάριο του South East European Studies Centre at Oxford (European Studies Centre), St Antony’s College, University of Oxford –Μάρτιος 2007)·
  • για παραμελημένες όψεις της ελληνικής κοινωνικής και εργατικής ιστορίας:
    • στη Νέα Υόρκη (‘Rebutting the Myth of Petty-Bourgeois Greece: The Problem of Social Anomie in the Interwar Era’: Διάλεξη στο Center for Byzantine and Modern Greek Studies, City University of New York, Graduate Center. Νέα Υόρκη: 8 Οκτωβρίου 1997)·
    • στη Βοστόνη (‘Historically Unsuspected Communities of Workers: The Informal Sector in Interwar Greece’: Εισήγηση στο 94ο Συνέδριο της American Political Science Association. Βοστόνη: 4 Σεπτεμβρίου 1998·
    • στο Princeton (‘Militant Siblings across Time: Tobacco and Construction Workers in Greece, 1918-1967’: Εισήγηση στο Συνέδριο της Modern Greek Studies Association, Princeton University. Princeton: 4-7 Νοεμβρίου 1999)·
    • στο Cambridge (‘Questioning the Rosy Image: Criminality and Other Vices in Interwar Greece’: Εισήγηση στο Modern Greek Seminar, Faculty of Modern Languages and Literatures, University of Cambridge. Cambridge: 8 Φεβρουαρίου 2000)·

Σημαντική προέκταση του ερευνητικού μου ενδιαφέροντος για ζητήματα του εργατικού κινήματος αποτελούν κείμενα και συνεδριακές εισηγήσεις μου (α) για το σύγχρονο συνδικαλισμό και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει, καθώς επίσης (β) την αγορά εργασίας, το πρόβλημα της ανεργίας και τις πολιτικές που ακολουθήθηκαν για την αντιμετώπισή της. Στην πρώτη εστία περιλαμβάνεται το κείμενο:
Η δεύτερη εστία αποτελείται από διάφορες εκδοχές της εργασίας μου για την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Απασχόληση (ΕΣΑ):

Το ίδιο θέμα πραγματεύθηκα και σε σειρά συνεδριακών εισηγήσεων και διαλέξεων:
·

  • «Τάξεις και πολιτική: Η σημασία της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Απασχόληση»: στη διημερίδα Θεωρία των Τάξεων και Εμπειρικές Προσεγγίσεις των Τάξεων στην Ελλάδα, Σεμινάρια Ερμούπολης. Ερμούπολη: Ιούλιος 2002·
  • «Δημόσιες πολιτικές και διεκδικητικές συλλογικότητες: Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Απασχόληση στην ελληνική συγκυρία»: στο Α’ Συνέδριο του Ινστιτούτου Πολιτικής Κοινωνιολογίας. Αθήνα: Φεβρουάριος 2003·
  • «Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Απασχόληση μέσα από το Ελληνικό Πρίσμα: Δημόσιες Πολιτικές και Συνδικαλιστικές Συνέργειες»: στο Συνέδριο του Ιδρύματος Σάκη Καράγιωργα, Κοινωνική αλλαγή στη σύγχρονη Ελλάδα (1980-2001). Αθήνα: Απρίλιος 2003·
  • «Τι είδους διαβουλεύσεις; Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Απασχόληση μέσα από ελληνικό πρίσμα»: Εισήγηση στο ΕΛΙΑΜΕΠ, Κύκλος Συγκριτικής Πολιτικής. Αθήνα: Απρίλιος 2004·
  • «‘Ανοιχτή’ διαβούλευση ή εμπρόθετη πλαισίωση; Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Απασχόληση και πολιτική απίσχνανση»: Εισήγηση στο Σεμινάριο για τις Επαγγελματικές Οργανώσεις, Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αθήνα: Ιούνιος 2004

—


(β) Η θεωρία των συλλογικών δράσεων και των κοινωνικών κινημάτων συγκαταλέγεται τον πυρήνα της θεωρητικής και ερευνητικής μου εργασίας από την πρώτη στιγμή της ένταξής μου στο δυναμικό του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται, καταρχάς, μεγάλο τμήμα των διδασκαλιών μου (link με λεπτομερή προγράμματα μαθημάτων και υλικά που διανέμονται κατά τη διάρκεια των παραδόσεων): Στο μεταπτυχιακό επίπεδο διδάσκω το σεμινάριο Συγκρουσιακή Πολιτική, Συλλογικές Δράσεις, Κοινωνικά Κινήματα, ενώ ο προβληματισμός περί της –κατά Duverger- διττής φύσης της πολιτικής (ως τέχνης του κυβερνάν: θεσμικός πόλος, αλλά και ως αγώνας: συγκρουσιακός πόλος) διέπει και τον τρόπο οργάνωσης των εισαγωγικών μου διδασκαλιών (Πολιτική Επιστήμη Ι και ΙΙ, και Εισαγωγή στη Συγκριτική Πολιτική Ανάλυση). Έχω επίσης διδάξει κατά το παρελθόν (και προτού αναλάβω την εξαιρετικά σημαντική –εργώδη όσο και συναρπαστική- διδασκαλία των υποχρεωτικών εισαγωγικών μαθημάτων) προπτυχιακά μαθήματα για το εργατικό κίνημα (Συγκριτική Πολιτική: Εργατικά Κινήματα στην Ευρώπη και της Ελλάδα), τη θεωρία των συλλογικών δράσεων, το παρεμφερώς ενδιαφέρον αντικείμενο των Καθεστωτικών Αλλαγών στη Νότια Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική, καθώς και την παντοιοτρόπως προϋποτιθέμενη μεθοδολογία των κοινωνικών επιστημών με έμφαση τη συγκρότηση εννοιών.
Εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή διαδραματίζει όμως τα τελευταία χρόνια ο «ΚύκλοςΣυγκρουσιακής Πολιτικής», τον οποίο ίδρυσα το ακαδημαϊκό έτος 2007-08, μετά το πέρας της πρώτης εκπαιδευτικής μου άδειας. Ξεκινώντας ως απλή συζητητική ομάδα
υποψηφίων διδακτόρων, ο «Κύκλος» αποτελεί σήμερα διεπιστημονικό δίκτυο ερευνητών με διεθνή αναγνώριση και δράσεις, στον οποίο συμμετέχουν έλληνες και ξένοι πανεπιστημιακοί, πρόσφατοι ή υποψήφιοι διδάκτορες και προχωρημένοι μεταπτυχιακοί φοιτητές με θεωρητική και συγγραφική εστία τη συλλογική δράση και τα κοινωνικά κινήματα. Συνεργάζεται στενά με την Ομάδα Εργασίας ‘Contentious Politics and Social Movements’ την οποία συντονίζω στο πλαίσιο της Committee on Political Sociology –μέλους της Διεθνούς Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης (International Political Science Association -IPSA) και της Διεθνούς Κοινωνιολογικής Εταιρείας (International Sociological Association -ISA) της Εκτελεστικής Επιτροπής της οποίας αποτελώ μέλος (Board Member). Στο πλαίσιο του «Κύκλου» λειτουργεί –το 2013-14, για 7η συνεχή χρονιά- σεμινάριο για την πολιτική κοινωνιολογία και την ιστορία των συλλογικών δράσεων, ενώ παράλληλα οργανώνονται συνέδρια, ημερίδες και άλλες εκδηλώσεις.( Οι δραστηριότητες του «Κύκλου», προγράμματα –περιλήψεις ή/και κείμενα εισηγήσεων από το 2008-09- καθώς και προσωπικές σελίδες αρκετών ενεργών μελών μπορούν να βρεθούν στο blog που συντηρώ στη διεύθυνση http://contentiouspoliticscircle1.blogspot.gr/. Μέχρι την 6η Ιανουαρίου 2014, το blog είχαν επισκεφτεί 14.499 ατομικοί επισκέπτες.)
Από το διεθνές συνέδριο «Εξεγερσιακές συλλογικές δράσεις σε συγκριτική προοπτική: θεωρητικοί προβληματισμοί, εμπειρικά αινίγματα», που ο «Κύκλος» διοργάνωσε (σε συνεργασία με το ΠΜΣ Πολιτική Επιστήμης & Ιστορίας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, την Committee on Political Sociology και την Ελληνική Εταιρεία Πολιτικής Επιστήμης) το Δεκέμβριο του 2009, (βίντεο με όλες τις εισηγήσεις του συνεδρίου υπάρχει στη διεύθυνση http://vimeo.com/contentiouspc/videos/sort:plays) προέκυψε ο τόμος Violent Protest, Contentious Politics, and the Neoliberal State (Ashgate, 2012). Το κείμενο που στο συνέδριο αυτό παρουσίασα (σε συνεργασία με την υποψήφια διδάκτορα Λουκία Κοτρωνάκη -«Στα μονοπάτια της οργής: το χωροχρονικό μιας εξέγερσης (Αθήνα, Δεκέμβρης 2008)») προκάλεσε ιδιαίτερο διεθνές ενδιαφέρον. Εκτός από την συμπερίληψή του στον τόμο Ashgate, υπήρξαν προσκλήσεις για παρουσίαση εκδοχών του σε πλειάδα συνεδρίων:
  • στη Σόφια, στο συνέδριο υπό την εποπτεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Europe 2010-Civic Visions (‘Solidarity in Protest: Insurrectionary Collective Action in Greece (December 2008)’ - Ιανουάριος 2010)·
  • στο Πανεπιστήμιο του Τρέντο, στην ημερίδα του Dipartimento di Sociologia e Ricerca Sociale (‘Along the Pathways of Rage: the Space-Time of an Uprising’ –Μάιος 2010)·
  • στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας, στο 17ο Παγκόσμιο Συνέδριο της Διεθνούς Κοινωνιολογικής Εταιρείας -ISA (‘Sacredness, Emotions and other Dynamic Dimensions in Militant Protest: Insurrectionary Collective Action in Greece (December 2008)’ -Ιούλιος 2010)·
  • στη Βενετία, στο συνέδριο της Ιταλικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης (‘Insurrectionary Collective Action: What Form of Radicalism?’ -Σεπτέμβριος 2010)·
  • στο Παρίσι, στο συνέδριο του Actuel Marx («Sur les sentiers de la colère: L’espace-temps d’une révolte (Athènes, décembre2008)» -Σεπτέμβριος 2010)·
  • στο Ρέθυμνο στο workshop για υποψήφιους διδάκτορες (Ζητήματα Μεθοδολογίας και Έρευνας) στο Πανεπιστήμιο Κρήτης («Μια κρίση σε εξέλιξη: μια συγκρουσιακή ανάγνωση της ελληνικής περίπτωσης» -Σεπτέμβριος 2010)·
  • στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας, στο 6ο Συνέδριο του European Consortium for Political Research (ECPR) στο (‘Conceptualising Repertoires: Violence and Other –Familiarly Unknown- Entities’ -Αύγουστος 2011), όπου και υπήρξα διοργανωτής σχετικού πάνελ.
Υπήρξαν, κατ’ αντιστοιχία, και οι ανάλογες δημοσιεύσεις. Ενώ, στα ελληνικά, το κείμενο ως σήμερα υπάρχει μόνο μερικά –στο ειδικό αφιέρωμα «Πόλεις σε αναβρασμό» της περιοδικής και διαδικτυακής επιθεώρησης Re-public («Αθήνα 2008: οι χωρικές προϋποθέσεις μιας εξέγερσης» (με τη Λουκία Κοτρωνάκη), Re-public, Μάρτιος 2011, διαφορετικές εκδοχές του έχουν δημοσιευθεί

Το ίδιο το γεγονός του συνεδρίου προκάλεσε συνέντευξή μου στη γαλλική επιθεώρηση Contretemps (‘Le “décembre grec” comme action insurrectionelle’ -Ιανουάριος 2010), ενώ ο τόμος Violent Protest, Contentious Politics, and the Neoliberal State (Ashgate, 2012) παρουσιάστηκε στην ημερίδα Comparative Perspectives on Collective Action, Protest, and the State του τμήματος Πολιτικής και Κοινωνικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Pompeu Fabra της Βαρκελώνης, τον Απρίλιο του 2012 (‘Rioting and Violent Protest: On the Occasion of the Publication of Violent Protest, Contentious Politics, and the Neoliberal State)’. Σημαντικό τμήμα της δουλειάς μου στον ως άνω τόμο αποτελούν επίσης

  • οι θεωρητικές επεξεργασίες περί συλλογικής βίας που περιλαμβάνονται στην Εισαγωγή (‘The Dynamics of Violent Protest: Emotions, Repression and Disruptive Deficit’ (με τον Hank Johnston), στο S. Seferiades, H. Johnston (επιμ.)  Violent Protst, Contentious Politics, and the Neoliberal State’, Farnham, Surrey/Burlington, VT: Ashgate, σ. 3-18), καθώς και
  • η συνθετική αποτίμηση της ελληνικής εμπειρίας του Δεκέμβρη του 2008 (‘The Greek December’, σ.149-56)
Τμήματα αυτών των επεξεργασιών είχα την ευκαιρία να παρουσιάσω στη Βαρκελώνη, σε διάλεξή μου στο Institut d’ Estudis Internationals, τον Απρίλιο του 2011 (‘Violent Protest, an Unknown Familiar: Varieties, Emotional Dynamics and the Relational Approach’).
Υπό την αιγίδα του «Κύκλου Συγκρουσιακής Πολιτικής» τελεί επίσης η εκδοτική σειρά Συγκρουσιακή Πολιτική των Εκδόσεων «Κριτική». Το πρώτο βιβλίο της σειράς –ελληνική μετάφραση του εγχειριδίου Κοινωνικά κινήματα: μια εισαγωγή των Donatelle dellaPorta και Mario Diani- εκδόθηκε με επιμέλειά μου το 2010. Συμπεριλαμβάνεται εκεί Πρόλογός μου («Οι συλλογικές δράσεις ως εστία μελέτης του πολιτικού: συντεταγμένες για μια συμπεριληπτική πολιτική κοινωνιολογία» -σ. 11-23), όπου –με μεταθεωρητικούς όρους- καταθέτω το σκεπτικό του ερευνητικού προγράμματος της Συγκρουσιακής Πολιτικής ως κλάδου και υπο-περιοχής της σύγχρονης πολιτικής κοινωνιολογίας.
            Στο ίδιο πλαίσιο ενδιαφερόντων πρέπει επίσης να σημειωθεί η, από το ακαδημαϊκό έτος 2009-10, διδακτική και ερευνητική συνεργασία Erasmus που διατηρώ με τον καθηγητή Mario Diani (Πανεπιστήμιο Trento, Ιταλία και Pompeu Fabra, Ισπανία). Η επαφή περιλαμβάνει αμοιβαίες επισκέψεις και διδασκαλίες, καθώς και συμμετοχή υποψηφίων διδακτόρων του τμήματός μας  στα προγράμματα των δυο ως άνω πανεπιστημίων. Από τη δυνατότητα αυτή έχουν ως σήμερα επωφεληθεί πέντε υποψήφιοι διδάκτορες.
            Υπάρχουν όμως και αρκετές άλλες δημοσιεύσεις. Πέραν του προαναφερθέντος Προλόγου στο εγχειρίδιο dellaPorta/Diani και των κειμένων για την εννοιολόγηση και διερεύνηση των αιτιωδών προϋποθέσεων των «εξεργεσιακών συλλογικών δράσεων», κομβικό ρόλο διαδραμάτισε -στο πλαίσιο ειδικού αφιερώματος για τα κοινωνικά κινήματα που επιμελήθηκα- το κείμενο


Το κείμενο αυτό συμπυκνώνει το ερευνητικό εγχείρημα της Συγκρουσιακή Πολιτικής και καταθέτει τους άξονες της συναφούς έρευνας. Στην προέκτασή του υπήρξαν επίσης οι ακόλουθες επεξεργασίες (ορισμένες σε σχέση με την πρόκληση της αξιοποίησης της θεωρίας για τη διερεύνηση της ελληνικής εμπειρίας):
Στην ίδια γνωστική ενότητα –με τρόπο πιο έμμεσο- περιλαμβάνεται ακόμη το κείμενό μου

ενώ ο ρόλος που η θεωρία των συλλογικών δράσεων και των κοινωνικών κινημάτων μπορεί να διαδραματίσει στην προώθηση του προβληματισμού σε σειρά θεμάτων έχει αποτελέσει θέμα πλειάδας συνεδριακών εισηγήσεων και άλλων διαλέξεων που πραγματοποίησα. Συγκεκριμένα:

  • για το ρόλο των κινημάτων στην εξέλιξη του πολιτικού συστήματος
    • «Κινηματική δράση και θεσμικός μετασχηματισμός»: στην εκδήλωση του Ινστιτούτου «Νίκος Πουλαντζάς», Κόμματα, κινήματα, θεσμοί - Η περίπτωση της Ιταλίας. Αθήνα: Οκτώβριος 2007·
  • για την καταλυτική επίδραση που άσκησε ο κλάδος της Συγκρουσιακής Πολιτικής στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τα πολιτικά φαινόμενα
    • «Επιστημολογική τομή και αντινομίες: Σκέψεις για τη θεωρία των κοινωνικών κινημάτων»: στην Ημερίδα του Ινστιτούτου «Σάκης Καράγιωργας» Κοινωνικές Επιστήμες στην Ελλάδα σήμερα: τάσεις, αντιφάσεις, προοπτικές. Αθήνα: Ιανουάριος 2008·
  • για τη σχέση κοινωνικών κινημάτων και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ)
    • «Σύζευξη ή ετερότητα; Πρόδρομοι προβληματισμοί για τη σχέση ΜΚΟ-Κοινωνικών Κινημάτων»: στη Διημερίδα του ΠΜΣ του Τμήματος Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Εθελοντισμός, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, Συλλογική Δράση και Κοινωνικά Κινήματα. Ρέθυμνο: Φεβρουάριος 2008·
  • για τις κινηματικές διαστάσεις που ενέχει η συγκρότηση της έννοιας «νεολαία»:
    • «Νεολαία και κοινωνικά κινήματα: θεωρητικά πορίσματα και προκλήσεις»: στο εναρκτήριο στρογγυλό τραπέζι: Η νεολαία στον 20ο αιώνα. Ιστοριογραφικές καταγραφές και θεωρητικές προσεγγίσεις. Συνέδριο ΑΣΚΙ: Η Ελληνική Νεολαία στον 20ο αιώνα: Πολιτικές διαδρομές, κοινωνικές πρακτικές και πολιτιστικές εκφράσεις. Αθήνα: Μάρτιος 2008·
    • «Μετωνυμία, ασυνέχεια, ενδεχομενικότητα: νεολαία, και κινήματα στη δεκαετία του ’60»: Εισήγηση στην εκδήλωση/παρουσίαση του βιβλίου τ
      ου Θανάση Σκρουμπέλου       Μπλε καστόρινα παπούτσια. Μια ροκ ιστορία από τις ταραγμένες μέρες του ’64 (Αθήνα: Τόπος 2007). Αθήνα: Μάρτιος 2009· ενώ στις 21 Νοεμβρίου 2013 συμμετείχα στο στρογγυλό τραπέζι
    • «Προβλήματα και προοπτικές για τη μελέτη των ιστορικών σπουδών για τη μελέτη της νεολαίας, των κινημάτων της νεολαίας και των αγώνων της για την παιδεία και τον πολιτισμό» στο πλαίσιο της ημερίδας της ΕΜΙΑΝ Ιστορικές προσεγγίσεις για τη Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη·
  • για το πώς η θεωρία των κοινωνικών κινημάτων μπορεί να σταθεί αρωγός στο γενικό  προβληματισμό περί «κοινωνίας πολιτών»:
    • «Η ‘κοινωνία πολιτών’ ως έννοια και θεωρητική μήτρα: εκκρεμότητες, προκλήσεις και κοινωνικά κινήματα»: Εισήγηση στο καταληκτικό στρογγυλό τραπέζι στο συνέδριο της «Ένωσης Πολιτών για την Παρέμβαση», Πάντειο Πανεπιστήμιο. Αθήνα: Μάιος 2008·
  • για τις συγκρουσιακές μορφές δράσης:
    • «Όρια και ορισμοί: Γιατί ενοχλεί ο ακτιβισμός;: Εισήγηση στην εκδήλωση της «Ένωσης Πολιτών για την Παρέμβαση», Τα όρια του πολιτικού ακτιβισμού. Στην πόλη, στην τέχνη, στα ΑΕΙ, στα σχολεία...και τα Τέμπη. Αθήνα: Φεβρουάριος 2009· και
    • «Μορφές συλλογικής δράσης: φετίχ ή μέσο διεκδίκησης;»: Εισήγηση στην εκδήλωση της ομάδας Utopia στο πλαίσιο συζητήσεων με θέμα Από τη σταθερότητα της παράδοσης στη ρευστότητα του μεταμοντέρνου. Όψεις μιας μετάβασης. Αθήνα: Μάρτιος 2009·
  • το ρόλο των νέων μέσων κοινωνικής δικτύωσης στα σύγχρονα χαρακτηριστικά του κινηματικού φαινομένου
    • ‘Social Media and Collective Action: a Dynamic Approach’: Παρέμβαση στη συνάντηση του δικτύου ανθρωπιστικών επιθεωρήσεων Eurozine. Linz, Αυστρία, Μάιος 2011· και
  • τη σχέση συγκρουσιακότητας-κρατικής καταστολής και συλλογικών ταυτοτήτων σε ειδικές χωρικές συνθήκες:
    • ‘Transitional Identities: Protest and Coercion on the Docks’: Παρέμβαση στη συνάντηση του δικτύου ανθρωπιστικών επιθεωρήσεων Eurozine. Αμβούργο, Γερμανία -Σεπτέμβριος 2012

Η εργασία «Σύζευξη ή ετερότητα; Πρόδρομοι προβληματισμοί για τη σχέση ΜΚΟ-Κοινωνικών Κινημάτων», καθώς και μια επανεπεξεργασία του κειμένου μου για το διεθνισμό σε συνθήκες κρίσης, έχουν συμπεριληφθεί σε συλλογικό τόμο υπό την επιμέλειά μου με κείμενα από το συνέδριο Συλλογικές δράσεις και κοινωνικά κινήματαστον 21ο αιώνα, που διοργάνωσα στο Πάντειο Πανεπιστήμιο το Μάιο του 2006. Καθώς θα φιλοξενεί κείμενα των πλέον σημαντικών συγγραφέων στο πεδίο (συγκεκριμένα των: Charles Tilly, Sidney Tarrow, Frances Fox Piven, Donatella dellaPorta, Mario Diani, Hanspeter Kriesi, Dieter Rucht, Bert Klandermans, Jeff Goodwin, Marco Giugni και Michel Vakaloulis –και ελληνικές συμβολές από τους Νίκο Δεμερτζή, Μιχάλη Ψημίτη, Νίκο Σερντεδάκι, Ιωσήφ Μποτετζάγια, Κάρολο-Ιωσήφ Καβουλάκο, Κώστα Κανελλόπουλο και Θανάση Τσακίρη) ο τόμος αυτός φιλοδοξεί –μεταξύ άλλων- να παίξει και ρόλο εγχειριδίου στη σύγχρονη θεωρία των κοινωνικών κινημάτων. Η καθυστέρηση στην έκδοσή του, αρχικά απόρροια της απαραίτητης επιμέλειας για την αρτιότητα των μεταφράσεων, οφείλεται στη μεγάλη εκδοτική στενότητα για παρόμοια συλλογικά πονήματα που ενέσκηψε μετά την οικονομική κρίση στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας (συγκεκριμένα, η παραγωγή του τόμου ανεστάλη δυο φορές). Το επόμενο διάστημα, όμως, ο τόμος τελικά θα κυκλοφορήσει από τις Εκδόσεις Νήσος. 
—

(γ) Κομβικό σημείο στην ενασχόλησή μου με ζητήματα δημοκρατίας και δημοκρατικής θεωρίας αποτελεί ο συλλογικός τόμος με κείμενα από το Η’ Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης (ΕΕΠΕ), Η δημοκρατική λειτουργία σε καμπή: προκλήσεις και απειλές στον πρώιμο 21o αιώνα (επιμέλεια, εισαγωγή), Αθήνα: Νήσος 2014 (υπό έκδοση). Συμβάλλω εκεί το εκτενές εισαγωγικό κεφάλαιο («Το πρόβλημα τηςδημοκρατίας»), το οποίο -όπως και στις άλλες δυο επιμέλειες τόμων της ΕΕΠΕ που πραγματοποίησα (βλ. infa)-στέκεται εμφαντικά σε ζητήματα θεωρίας έτσι ώστε ο τόμος να μπορεί να διαδραματίσει και ρόλο διδακτικού βοηθήματος, καθώς και το κεφάλαιο «Ριζοσπαστική δημοκρατία και κοινωνικά κινήματα» που διερευνά το μείζον πρόβλημα της αντιμετώπισης των σύγχρονων δημοκρατικών ελλειμμάτων και παθογενειών. Πρόκειται για θέμα με το οποίο έχω ασχοληθεί διεξοδικά και σε βάθος χρόνο όπως αποτυπώνεται στις παρακάτω συνεδριακές εισηγήσεις και διαλέξεις:

  • στο Ελσίνκι: ‘Radical Democracy: Semantics and History’: στο European Consortium for Political Research (ECPR) Joint Sessions (WS4 –Democracy in Movements. Conceptions and Practices of Democracy in Contemporary Social Movements’-Μάιος 2007·
  • στο Swansea της Ουαλίας: ‘Radical Democracy and Social Movements’: στο 58ο Συνέδριο της Political Studies Association (Βρετανικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης), Democracy, Governance and Conflict: Dilemmas of Theory and Practice –Απρίλιος 2008·
  • στην Αθήνα:
    • «Δημοκρατία: σημασία, πρακτική, προκλήσεις»: Διάλεξη στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Λυκόβρυσης. Αθήνα: 23 Νοεμβρίου 2005·
    • Δημοκρατία, Αυτονομία, Ενδεχομενικότητα: Κοινωνικές Επιστήμες και Πολιτική
      Πρακτική στο έργο του Κορνήλιου Καστοριάδη»: στη Στρογγυλή τράπεζα Η πνευματική κληρονομιά του Κορνήλιου Καστοριάδη, Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών -Μάρτιος 2008· παρέμβαση που το γραπτό της κείμενο εμφανίστηκε με ομώνυμο τίτλο και στη Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας, την Παρασκευή 25 Ιουλίου 2008, σ. 14-17       και –βεβαίως
    • «Ριζοσπαστική δημοκρατία και κοινωνικά κινήματα»: Εισήγηση στο Η’ Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρίας Πολιτικής Επιστήμης, Η δημοκρατική λειτουργία σε καμπή: προκλήσεις και απειλές στον πρώιμο 21ο αιώνα, Πάντειο Πανεπιστήμιο -Μάιος 2008·
  • στο Παρίσι: ‘Crisis and Political Vision: Radical Democracy as a Challenge for the Contemporary International System’: στο 8ο Συνέδριο της Comparative Interdisciplinary Studies Section (CISS), International Studies Association, Global Conflict, Cooperation and Integration -Ιούνιος 2008·
  • στη Λουμπλιάνα: ‘What do they Mean? Radical Democracy as an International Political Project’: στο 2ο Παγκόσμιο Συνέδριο της International Studies Association & World International Studies Committee, What keeps us Apart, What keeps us Together?, University of Ljubljana, Slovenia -Ιούλιος 2008· και στο
  • Σαντιάγκο της Χιλής: ‘Crisis and Political Vision: Radical Democracy as a Challenge’: Εισήγηση στο 21ο Συνέδριο της International Political Science Association (IPSA), GLOBAL DISCONTENT? Dilemmas of Change-Ιούλιος 2009

Στην προέκταση αυτού του προβληματισμού, και όπως ήταν φυσικό, ανέπτυξα ενδιαφέρον για το πρόβλημα της «κρίσης». Στο πλαίσιο αυτό είχα την τιμή να επιμεληθώ ειδικό τεύχος της γαλλο-αγγλικής επιθεώρησης Pôle Sud με τον γενικό τίτλο La Grèce à la Croisée des chemins (No 38, 2013/1). Στο τεύχος –που περλαμβάνει κείμενα των Κωνσταντίνου Τσουκαλά, Χρήστου Λάσκου και Ευκλείδη Τσακαλώτου, Λουκίας Κοτρωνάκη και Ηλία Νικολακόπουλου- συμμετείχα ο ίδιος με το εισαγωγικό κείμενο

ενώ περί κρίσης ήταν ακόμη οι παρακάτω εισηγήσεις μου σε ημερίδες και εκδηλώσεις:


  • «Ο ‘καπιταλισμός της καταστροφής’ ως υπόβαθρο: μια αποτίμηση»: Εισήγηση στην Ημερίδα της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης, Η εκλογή Ομπάμα: συνθήκες, προκλήσεις, προοπτικές. Αθήνα: Ιανουάριος 2009·
  • «Ο ‘καπιταλισμός της καταστροφής’ και η τρέχουσα δημοκρατική συρρίκνωση»: Εισήγηση στην ημερίδα της Διεθνούς Αμνηστίας, Δικαιώματα και Ελευθερίες στην Εποχή του Νεοφιλελευθερισμού. Πολιτιστικός Χώρος @ΡΟΥΦ. Αθήνα: Οκτώβριος 2012·
  • «Ή διαφορετικότητα στα χρόνια της κρίσης»: Εισήγηση στην εκδήλωση Αναπηρία και διαπολιτισμικότητα, πηγές διαφορετικότητας, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Ψυχολογίας. Αθήνα -Νοέμβριος 2012· και
  • ‘Global dimensions in the Greek Crisis’: Εισήγηση στην ημερίδα Popular Reactions to the Greek Crisis, Jean Monnet European Centre, Dipartimento di Sociologia e Ricerca Sociale, University of Trento. Τρέντο –Μάιος 2013.

Περί «κρίσης» -των καταβολών και επιπτώσεων καθώς και των διλημμάτων που προκαλεί- είναι βέβαια και οι συμβολές μου στον Τύπο και τα Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης καθ’ όλο το τελευταίο διάστημα.

—

(δ) Ίδιον των κοινωνικών επιστημών κατά την περίοδο μετά την εξάντληση του μεταπολεμικού συμπεριφορισμού υπήρξε η ετεροβαρής σχέση ανάμεσα στη θεωρία και την εμπειρική έρευνα -που, αντί να αλληλοσυμπληρώνονται, έτειναν ολοένα και περισσότερο να αποκλίνουν. Πρόκειται, βεβαίως, για εξέλιξη που τις υπονομεύει αμφότερες. Χωρίς επαρκή εμπειρική γείωση η θεωρία μοιραία παλινδρομεί στη φιλοσοφική της μήτρα χάνοντας τη δυνατότητα να επιδρά δημιουργικά στα ερευνητικά τεκταινόμενα, και το αντίστροφο: έχοντας απολέσει τη θεωρητική της υποστήριξη, η έρευνα γίνεται ρηχός και ανεπίγνωστος θετικισμός χωρίς δυνατότητα αναστοχασμού και ουσιαστικής αποτίμησης των αποτελεσμάτων στα οποία καταλήγει. Στο πλαίσιο αυτό θεωρώ πως η ειδική και επισταμένη διαπραγμάτευση ζητημάτων θεωρίας στις κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες αποτελεί παράγοντα εκ των ων ουκ άνευ για αποτελεσματικότητα στην έρευνα. Στο πλαίσιο αυτό το ενδιαφέρον μου επικεντρώθηκε σε δυο βασικούς τομείς: (i) τη ρητή διαπραγμάτευση των μεθοδολογικών προϋποθέσεων (και προβολών) του όλου έργου μου στο πλαίσιο της σύγχρονης πολιτικής κοινωνιολογίας και (ii) την ειδική ενασχόλησή μου με το ζήτημα της ιστοριογραφίας από μια σκοπιά κοινωνικής επιστήμης.

(i) Ως προς την πρώτη εστία, δεσπόζει η εκτενής ενασχόλησή μου με το έργο του επί πολλά χρόνια καθηγητή μου στο Πανεπιστήμιο Columbia Giovanni Sartori. Στις 2 Νοεμβρίου του 2005, μετά από ομόφωνη απόφαση του τομέα Πολιτικής Κοινωνιολογίας και Συγκριτικής Πολιτικής Ανάλυσης του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, το Πάντειο Πανεπιστήμιο του απένειμε τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα. Το τμήμα με τίμησε αναθέτοντάς μου την προσφώνηση:

  • «Πολιτική επιστήμη: γνωστική πειθαρχία και μέθοδος. Με αφορμή το έργο του Giovanni Sartori»: Προσφώνηση στην τελετή αναγόρευσης του Giovanni Sartori σε επίτιμο διδάκτορα του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο. Αθήνα: 2 Νοεμβρίου 2005
ενώ το κείμενο της ομιλίας μου  –μαζί με απόδοση-περίγραμμα της εργογραφίας του (και δυο σημαντικά κείμενα του Sartori που μετέφρασα- εκδόθηκε σε ειδικό αφιέρωμα της Ελληνικής Επιθεώρησης Πολιτικής Επιστήμης το οποίο επιμελήθηκα:

Η επίσκεψη Sartori στην Ελλάδα έγινε επίσης αφορμή για την παρουσίαση του τόμου Σημασιολογία, έννοιες, συγκριτική μέθοδος (Αθήνα:Παπαζήσης, 2004), τον οποίο επιμελήθηκα και για τον οποίο είχα συγγράψει το εκτενές εισαγωγικό κεφάλαιο:

ενώ η τοποθέτησή μου στην εκδήλωση της παρουσίασης είχε τον τίτλο

  • «Μεθοδολογία, ένας εξακολουθητικά άγνωστος»: Εισήγηση στην παρουσίαση του τόμου Σημασιολογία, έννοιες, συγκριτική μέθοδος, (Εκδόσεις Παπαζήση, 2004). Αθήνα: 3 Νοεμβρίου 2005
Στο21o Παγκόσμιο συνέδριο της Διεθνούς Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης (IPSA), που έγινε τον Ιούλιο του 2009 στο Σαντιάγκο της Χιλής με θέμα Global Discontent? Dilemmas of Change, διοργάνωσα εξαιρετικά επιτυχές στρογγυλό τραπέζι (με κοινό άνωτων 400 συνέδρων) για το έργο του Sartori και τα μεθοδολογικά προβλήματα της σύγχρονης πολιτικής επιστήμης. Ο τίτλος του ήταν·‘Logic, Concepts and Political Science: Problems, Challenges, Prospects’και συμμετείχαν οι Giovanni Sartori, Max Kaase, Donatella dellaPorta, Mauro Calise και David Collier –περιλαμβάνεται βίντεο)
Η ενασχόλησή μου με ζητήματα μεθοδολογίας περιέλαβε ακόμη τις κάτωθι εισηγήσεις σε συνέδρια και ημερίδες (μερικές εκ των οποίων ως εκπροσώπου της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης στην IPSA, κατά το διάστημα 2006-2009):
  • στην Αθήνα: «Πολιτική επιστήμη: γνωστικά χαρακτηριστικά, συγκυρία, προκλήσεις»: στην Ημερίδα του ΠΜΣ Πολιτική Επιστήμη & Ιστορία, Πάντειο Πανεπιστήμιο. Αθήνα –Δεκέμβριος 2005·
  • στη Μόσχα: ‘Status and Trends in Greek Political Science: Predicaments and Perspectives’: στο 4ο Συνέδριο της Ρωσικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης –Οκτώβριος 2006·
  • στην Ericeira της Πορτογαλίας: ‘Political Science: Problems and Challenges’: στο 1ο Διεθνές Συνέδριο Science Matters: a Unified Perspective, Centro de Estudios Sociais -Μάιος 2007· και
  • στο Μόντρεαλ του Καναδά: ‘Greek Political Science at a Crossroads: Problems and Challenges’: στο Συνέδριο της International Political Science Association, International Political Science: New Theoretical and Regional Perspectives, Condordia University –Μάιος 2008.
Συναφώς μεθοδολογικές υπήρξαν όμως και οι μέριμνές μου στα εισαγωγικά κεφάλαια των δυο άλλων συλλογικών τόμων της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης που συν-επιμελήθηκα (Η Δικτατορία 1967-1974. Πολιτικές πρακτικές, ιδεολογικός λόγος, αντίσταση, Αθήνα: Καστανιώτης, 1999· και Η «σύντομη» δεκαετία του ’60: θεσμικό πλαίσιο, κομματικές στρατηγικές, κοινωνικές συγκρούσεις, πολιτισμικές διεργασίες, Αθήνα: Καστανιώτης, 2008) -αντίστοιχα:

Περί των χαρακτηριστικών αυτής της προσέγγισης πραγματοποίησα εισήγηση κατά την παρουσίαση του τόμου:

  • «Η ελληνική ‘σύντομη’ δεκαετία του ’60 ως θεωρητική μήτρα». Αθήνα –Νοέμβριος 2008
Στη διερεύνηση της στενής σχέσης πολιτικής και κοινωνίας –θεματική που αποτελεί σταθερά του όλου ερευνητικού και συγγραφικού μου έργου- εντάσσεται επίσης το κείμενο

ενώ μέσα από μεθοδολογική σκοπιά συγκροτείται και πρόσφατη εισήγησή μου για την έννοια της «Μεταπολίτευσης»:


Δεν πρέπει τέλος να παραληφθεί μνεία στην πρώτη ερευνητική εστία της πορείας μου ως πολιτικού-κοινωνικού επιστήμονα: το κομματικό σύστημα. Στον τομέα αυτό υπάρχει το κείμενο

που, κρίνοντας από τις παραθέσεις σε αυτό, κατάφερε μέσα στα χρόνια να διατηρήσει την χρησιμότητά του. Στην εστία κόμματα και κομμματικά συστήματαεντάσσονται επίσης οι παρακάτω συνεδριακές εισηγήσεις:

  • ‘The Problem of Catch-All Parties’: στο Συνέδριο του Social Science Research Council, Democratic Politics in the New Southern Europe, Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών. Δελφοί: Ιούλιος 1991· και
  • «Κομματική ‘κρίση’ και πολυσυλλεκτικό πρότυπο: πρόβλημα κοινωνίας ή πρόβλημα πολιτικής;»: Εισήγηση στο Στρογγυλό Τραπέζι της Επιστημονικής Διημερίδας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας (Πάντειο Πανεπιστήμιο) και της V-PRC, Εκλογικός Ανταγωνισμός και Κόμματα στην Ελλάδα και την Ευρώπη: Οι Νέες Τάσεις. Αθήνα: Νοέμβριος 2002

(ii) Η δεύτερη μεθοδολογική εστία ενδιαφέροντος επικεντρώνεται στην Ιστοριογραφία. Χωρίς αίσθηση της δυναμικής του παρελθόντος, των συντελεσμένων εκβάσεων αλλά και των ανυλοποίητων εναλλακτικών, των αντιτιθέμενων ερμηνειών αλλά και της μεταβολής των τρόπων με τους οποίους ιστορούμε (της ιστορικότητας της ιστορίας), τα ερωτήματα που ως κοινωνικοί επιστήμονες, θέτουμε -καθ’ οδόν προς τη διατύπωση ερευνητικών υποθέσεων- είναι στην καλύτερη περίπτωση ρηχά και στη χειρότερη ανερμάτιστα. Δεν συνιστά όμως περιαυτολογία να επισημάνει κανείς ότι και η ιστορία έχει να μάθει από τη συστηματικότητα της ματιάς των κοινωνικών επιστημών -σε ζητήματα εννοιών, συγκρίσεων, αιτιολογικών γενικεύσεων. Οι διαπιστώσεις αυτές συνέχουν την μονογραφία μου


Το έργο αυτό ξεκίνησε στο Πανεπιστήμιο του Cambridge κατά τη διάρκεια της εκεί παραμονής μου ως Fellow in Politics & History (CLH) το ακαδημαϊκό έτος 2007-08, όμως το ενδιαφέρον μου για τις μεθοδολογικές προϋποθέσεις της ιστοριογραφικής παραγωγής εκτείνεται τόσο πριν όσο και μετά. Εκτός από το γενικό μου ενδιαφέρον –και την εμπλοκή- σε ζητήματα εργατικής ιστορίας (ειδικά σε σχέση με την πρώιμη επιθετική «γλωσσολογική στροφή»), στο θέμα αναφέρθηκα σε πολλές από τις συνεδριακές εισηγήσεις που πραγματοποίησα, και ειδικά:

  • στο Βίλνιους της Λιθουανίας: ‘Historiographic dilemmas in the era of post-postmodernism’: στη συνάντηση του δικτύου ανθρωπιστικών επιθεωρήσεων Eurozine -Μάιος 2009,

Συνέγραψα επίσης τα


Αν και όχι καθ’ εαυτώ ιστοριογραφικός, θεωρώ οι συμβολές των κειμένων στις Αθέατες όψεις της ιστορίας (τόμου προς τιμήν του καθηγητή Γιανουλόπουλου) αφήνουν ένα σαφές, ιδιαίτερα ευπρόσδεκτο ιστοριογραφικό στίγμα. Αντίστοιχο ιστοριογραφικό ενδιαφέρον εκτιμώ –τέλος- πως παρουσιάζει η βιβλιοκριτική μου:


—Υπάρχουν τρία ακόμη έργα που, αν και δεν εντάσσονται σαφώς σε κάποια από τις προαναφερθείσες τέσσερις γνωστικές ομάδες, εκτιμώ ότι διατηρούν ένα ειδικό ενδιαφέρον:

  • για τη μετάβαση στη μεταπολεμική περίοδο στον ευρωπαϊκό χώρο:
  • για τις πολιτικές σπουδές στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση:
    • «Η πολιτική παιδεία στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, 29, Ιούνιος 2007, σ. 163-167· και
  • για την ταχύτατη εμπορευματοποίηση του αστικού τοπίου σε μια εποχή που δεν είχε ακόμηενσκήψει η κρίση:
    • «Η Ευρωπαϊκή πόλη σε καμπή», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, 29, Ιούνιος 2007, σ. 161-162 (επεξεργασία της εισήγησής μου ‘The European City in Transition’ στη συνάντηση του δικτύου ανθρωπιστικών επιθεωρήσεων Eurozine, Friend and Foe –Shared Space, Divided Society. Λονδίνο: Οκτώβριος 2006  –θέμα με το οποίο ασχολήθηκα και στην εισήγηση ‘Region, Temporality, Politics’ στη συνάντηση του δικτύου ανθρωπιστικών επιθεωρήσεων Eurozine. Sibiu (Hermannstadt), Ρουμανία: Σεπτέμβριος 2007).
Δεκέμβριος 2013
Subscribe to: Posts (Atom)